استان لرستان منطقه‌ای کوهستانی می‌باشد که به غیر از چند دشت، سرتاسر آن را کوه‌های زاگرس در بر گرفته است. بر طبق یافته‌های باستان شناسی بدست آمده، این ناحیه یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های انسان بوده است. این استان ۱۲ درصد از آب‌های کشور را در اختیار خود دارد و سومین استان پر آب کشور محسوب می‌شود. از این رو، این استان به یکی از مقاصد محبوب گردشگری برای مسافران داخلی و خارجی تبدیل شده است. استان لرستان به دلیل دارا بودن کوه‌های مرتفع، آبشارهای زیبا، جنگل‌های بلوط و جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی‌اش بسیار مورد توجه واقع شده است. استان‌های همسایه استان لرستان عبارتند از استان‌های همدان ، مرکزی ، اصفهان ، خوزستان ، کرمانشاه ، ایلام و چهار محال و بختیاری . سوغات این استان شامل نان‌های محلی ، محصولات کشاورزی و دامی و صنایع دستی می‌باشد. در ادامه با چند سوغاتی مهم این استان آشنا می‌شویم .
صنایع دستی:
در استان لرستان، صنایع دستی را با توجه به تولید کنندگان آنها، می‌توان به چند بخش تقسیم نمود: صنایع دستی تولید شده توسط ایلات و عشایر، صنایع دستی تولید شده توسط مردم روستا و صنایع دستی تولید شده توسط شهرنشینان. در این بین، صنایع دستی عشایر دارای تنوع بیشتری می‌باشد.
صنعت ورشو سازی:
شاخص‌ترین صنایع دستی در شهر بروجرد، «ورشوسازی» می‌باشد که بیش از دو قرن است که نام این شهرستان را شهره داخل و خارج از کشور نموده است. ورشو، فلزی سفید رنگ و شبیه به نقره است که آلیاژ آن با ۲۰ درصد نیکل، ۳۵ درصد روی و ۴۵ درصد مس تولید می‌شود. با استفاده از مهارت چکش کاری و خم کاری (توسط دستگاهی مخصوص)، هنرمندان بروجردی، آثاری فلزی زیبایی را با ورق‌های ورشو تولید می‌کنند و ظروفی همچون سینی، دیس، استکان، گلاب پاش، بشقاب، سماور ذغالی، قوری، قاشق و چنگال، زیر سماوری، چای دان، قندان، آفتابه لگن، سرمه دان و … را می‌سازند. متاسفانه امروزه هنر ورشوسازی رونق چندانی ندارد و فقط سماورهای ورشویی مورد استفاده دیگر استان‌ها قرار می‌گیرد.
جاجیم و هنر جاجیم بافی:
«جاجیم بافی» یکی دیگر از صنایع دستی حاصل کار زنان عشایر می‌باشد. این زنان هنرمند در فصل تابستان و پاییز به بافتن جاجیم مشغول می‌شوند. تمام مراحل تولید جاجیم، به غیر از مرحله «چره» یا همان قیچی کردن پشم گوسفندان، بر عهده زنان عشایر است. نخ‌های پشمی با استفاده از رنگ‌های طبیعی، رنگ آمیزی می‌شوند. در بافت جاجیم، نوارهای باریک را به هم می‌بافند و بعد آنها را کنار هم و به شکل مربع یا مستطیل می‌دوزند. در بافت جاجیم، دار قالی بر روی زمین قرار گرفته و چله کشی هم بر روی زمین انجام می‌گیرد. در این منطقه، نقش‌های استفاده شده در جاجیم عبارتند از: شونه، دنو موشی، شیروز، گلی و هچه.
نمد و هنر نمد مالی:
یکی از قدیمی‌ترین صنایع دستی استان لرستان «نمد مالی» می‌باشد. در گذشته، اکثر شهرهای لرستان دارای کارگاه‌های نمد مالی بوده‌اند. راسته بازارهایی در بروجرد و خرم‌آباد مخصوص تولید نمد و کار نمد مالی بوده است. معروف‌ترین محصولات نمدی لرستان عبارتند از: کلاه نمدی، تن پوش‌های نمدی و انواع زیراندازهای مختلف نمدی.
حصیر و هنر حصیر بافی:
یکی دیگر از قدیمی‌ترین صنایع دستی انسان‌ها «حصیربافی» می‌باشد. نام دیگر حصیر «بوریا» می‌باشد. در این صنعت که در لرستان هنوز رایج است، ابتدا حصیر را مرطوب می‌نمایند تا نرم گردد و بعد آنها را به صورت تار و پود به هم وصل می‌کنند. معمولاً از این حصیرها در تهیه زیرانداز، انواع سبد و ظروف استفاده می‌شود.
گیوه و هنر گیوه دوزی:
«گیوه دوزی» در استان لرستان و در بسیاری از مناطق دیگر کشورمان رواج دارد. «گیوه» نوعی پاپوش سنتی سبک و بادوام است که با مواد طبیعی هم چون نخ قالی، نخ ابریشم و ضایعات چرم تهیه می‌شود و از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه می‌باشد.
هنر خراطی:
به هنر ساختن اشیاء از چوب «خراطی» گفته می‌شود. ساخت اشیاء چوبی همچون قلیان، گهواره، پایه آباژور و ظروف به وسیله دستگاه مخصوصی انجام می‌شود. در تخت جمشید، هنر خراطی را می‌توان در بقایای نقش برجسته‌های کاخ داریوش، تخت و چهار پایه و عود سوز مشاهده نمود. این آثار حاکی از قدمت دیرینه این هنر زیبا دارند. خراطان بسیاری در استان لرستان مشغول به کار و فعالیت در این حرفه می‌باشند و آثار بسیار زیبایی را تولید می‌کنند که می‌تواند به عنوان یادگاری و سوغت لرستان خریداری شوند.
حتما بخوانید » اجاره آپارتمان مبله در تهران
قالی و هنر قالیبافی:
هنر «قالیبافی» را در هر خطه از مرز و بوم ایران زمین می‌توانیم مشاهده کنیم. این قالی‌ها در هر منطقه از کشور به شکل‌ها و طرح‌های مختلفی بافته می‌شوند. به جرات می‌توان گفت که این هنر، نسل به نسل در میان خانواده‌ها در جریان بوده است و هنرمندان قالیباف عشایر و روستانشینان توانسته‌اند این هنر را به اوج خود برسانند و قالی‌هایی چشم نواز خلق نمایند.
گلیم و هنر گلیم بافی:
یکی دیگر از دست بافته‌های ایران «گلیم» است که با استفاده از پشم حیوانات اهلی بافته شده و همچون فرش مورد استفاده قرار می‌گیرد. در لرستان، با استفاده از پشم‌هایی به رنگ‌های سیاه، سبز، آبی، سفید و با نقوش مخصوص منطقه، گلیم‌های مرغوبی بافته می‌شود که می‌تواند سوغات سفر به استان لرستان باشند.
ماشته و هنر ماشته بافي:
«ماشته» یا «موج»، دست بافته‌ای پشمی و نقش دار می‌باشد که در بافت آن از نخ پشمی الوان استفاده می‌گردد و در نقش‌هایی نظیر گل پتويي، چهارخانه آو و دار (آب و درخت)، راه راه، هشت خانه، خانه پنجزاري بافته می‌شود. از ماشته به عنوان «رختخواب پيچ» نیز می‌توان استفاده نمود اما در میان روستاييان و عشاير، به عنوان زير انداز، روانداز و روي كرسي نیز استفاده می‌شود. در مناطق شهری، از این دست بافته به عنوان انواع پشتي و رو پشتی، كيف زنانه، رو فرشي، رو مبلي، ساك، تزئينات منزل و… استفاده می‌شود.
حرمی بافی:
«حرمي» یا «ارامی» که بافت آن در شهرستان بروجرد بسیار رایج است نام يكي از دست بافته‌های استان لرستان می‌باشد. در گذشته، این دستبافته توسط تار و پود پشمي بافته می‌شده است اما امروزه از نخ‌های پنبه‌ای در تار آن، استفاده می‌شود. عموماً حرمي را در ابعاد يك متر در هفتاد سانتيمتر می‌بافند و از نقوش گل و پروانه، شانه‌ای و خطوط موازي و نیز رنگ‌های قرمز لاكي و سورمه‌ای برای منقوش ساختن و تزئین آن استفاده می‌کنند. در گذشته حرمی، به عنوان بقچه و زير انداز حمام مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
نان و شیرینی‌های محلی و محصولات طبیعی خوراکی:
بخش از سوغات استان لرستان را مواد خوراکی تشکیل می‌دهد که چند نمونه از آنها را در اینجا معرفی می‌کنیم.
عسل:
عسل، ماده‌ای طبیعی است که علاوه بر طعم بی نظیر، خواص دارویی و درمانی فراوانی دارد. استان لرستان به دلیل دارا بودن طبیعت، مراتع و جنگل‌های بکر، یکی از بهترین نقاط برای زنبور داری و تولید عسل می‌باشد. استان لرستان رتبه هفتم کشور را در تولید عسل و رتبه نخست کشور را در مرغوبیت عسل، به خود اختصاص داده است. این استان می‌تواند سالانه ۱۶۰۰ تن عسل تولید کند.
روغن حیوانی:
در استان لرستان، شهرستان دلفان به داشتن روغن حیوانی مرغوب معروف است. وجود مراتع، چمنزارها و گونه‌های گیاهی معطر باعث شده است که روغن حیوانی این منطقه بسیار مرغوب باشد. روغن حیوانی این گونه تهیه می‌شود که عشایر از شیر دام‌های خود، ماست تهیه کرده، سپس ماست را درون مشک ریخته و با افزودن مقداری آب و نمک، از آن دوغ و کره می‌گیرند. با جوشاندن این کره، روغنی خالصی به نام «روغن حیوانی» به دست می‌آید. در زبان لکی، روغن حیوانی که «روغن دان» نامیده می‌شود. آذین روغن از شیر گاو و شیر گوسفند و به رنگ‌های زرد و سفید تولید می‌گردد.
شیرینی کاک:
«کاک» نوعی شیرینی می‌باشد که در استان لرستان تهیه می‌شود. این شیرینی لذیذ با آرد گندم و روغن حیوانی تهیه شده و با زعفران تزیین می‌شود و یکی از بهترین سوغاتی‌های استان محسوب می‌گردد.
شیرینی آردی:
«شیرینی آردی»، شیرینی سنتی و معروف شهر خرم آباد است که به دلیل ماندگاری بالا، محصول مناسبی برای سوغاتی می‌باشد. مواد اولیه این شیرینی عبارتند از: آرد گندم، شکر و روغن. این شیرینی در انواع آردی گردوئی، شیرینی آردی نخودی و شیرینی آردی نارگیلی تهیه می‌شود.
نان ساجی:
«نان ساجی» نانی پهن و نازک می‌باشد. خمیر این نان بر روی یک صفحه فلزی دایره‌ای شکل به نام «ساج» پخته می‌شود. این نان علاوه بر استان لرستان در استان‌های کردستان، کرمانشاه، خوزستان و فارس نیز تهیه شده و انواع مختلفی دارد از جمله نان تیری، نان تپ تپی، ته کِلِه‌ایی و فه تیره.
کلوچه بروجردی:
«کلوچه بروجردی» یا «کلوچه قندی»، نوعی شیرینی خوشمزه است که در ایام نوروز و برای پذیرایی ازمهمانان در شهر بروجرد و دیگر شهرهای استان لرستان استفاده می‌شود. این کلوچه را با آرد گندم، رنگ‌های طبیعی، مغز بادام و روغن حیوانی تهیه می‌کنند.
سمنوی بروجرد:
«سمنو» یکی از عناصر سفره هفت سین نوروز است که از جوانه گندم تهیه می‌شود. سمنوی بروجردی‌ها از کیفیت بالا و طعم مطبوعی برخوردار می‌باشد. در هفته‌های آخر سال، تهیه سمنو و فروش آن، یکی از مشاغل رایج در بروجرد می‌باشد.
انواع حلوا:
در شهرهای مختلف استان لرستان، انواع گوناگونی از حلوا تهیه می‌شوند. در تهیه آنها از مواد گوناگونی مثل شیره انگور بهره گرفته می‌شود. در بروجرد، فروشگاه‌ها و کارگاه‌های ارده پزی زیادی وجود دارند که به کار تولید انواع حلوا و ارده از جمله ارده شیره، حلوا شکری، حلوا ارده، حلوا مغزی و… مشغول هستند.
ترخینه:
«ترخینه» نام ماده‌ای می‌باشد که از ترکیب بلغور گندم یا جو در دوغ بدست می‌آید. بدین صورت که، بلغور گندم یا جو را به مدت چندین ساعت در دوغ می‌پزند تا ترکیبی خمیری به دست آید. این ترکیب خمیری را گلوله گلوله کرده، در زیر آفتاب خشک نموده و پس از آماده شدن در بازار عرضه می‌کنند. «آش ترخینه» آش معروفی است که از تکه‌های خشک ترخینه با حبوبات و سبزی‌های معطر تهیه می‌شود.
شیرینی برساق:
«برساق» نام نوعی شیرینی خشک در لرستان است که در تهیه این شیرینی از آرد گندم، رازیانه، تخم مرغ، شکر، شیر و روغن استفاده می‌شود. این موارد را با هم مخلوط و ترکیبی از گردو، دارچین، شکر، گلاب و هل را درون خمیر قرار داده و در روغن سرخ می‌کنند.
نوشته سوغات استان لرستان چیست ؟ از شیرینی برساق و عسل تا صنایع دستی بی نظیرش اولین بار در تهران سوئیت پدیدار شد.
